مشاغل زیان اور آیین نامه ای دارد که بر طبق ; موضوع تبصره ماده 52 قانون کار، مصوب 1371/09/29 وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، مشاغل زیر را به عنوان کارهای سخت و زیان اور شناسایی می کند:
مواد قانونی آیین نامه مشاغل زیان اور
ماده 1
- مشاغل زیان اور کارهایی است که ; در آن ها عوامل فیزیکی ; شیمیایی; مکانیکی ; بیولوژیکی محیط کار; غیر استاندارد بوده ; یا در اثر اشتغال کارگر; تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی ( جسمی و روانی) در وی ایجاد می گردد که; در نتیجه آن، بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است.
- کارهایی که درآن عوامل ; شرایط محیط کار به دلیل نقص یا عدم استفاده از امکانات فنی و مهندسی ; موازین پیشگیری غیر استاندارد باشد. چنانچه با رفع نقض و یا به کارگیری امکانات فوق بتوان این عوامل را به حد استاندارد و مجاز رسانید; جز کارهای سخت و زیان اور محسوب نمی گردد.
- تشخیص این امر به عهده کمیته ماده 18 این آیین نامه خواهد بود،; بر این اساس کارهای سخت و زیان اور به شرح مواد آتی خواهد بود.
ماده2
مشاغل زیان اور :کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی که ایجاب می کند; کارگران در تونل ها و راهروهای سرپوشیده به استخراج بپردازند.
کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار; حمل مواد; عملیات مربوط به انفجار; اداره تاسیسات آب و برق در داخل معدن و به طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل ها; راهروها یا میله های معدن انجام وظیفه نماید; هست.
ماده3
مشاغل زیان اور :حفر قنوات و چاه ها و فاضلاب ها و تونل های زیر زمینی و کار در مخازن سربسته
ماده4
مشاغل زیان اور :تخلیه و حمل مواد مذاب از کوره های مشغول به کار ; کار مستمر در مجاورت کوره های ذوب به نحوی که کارگر در معرض مستقیم حرارت یا بخارات زیان اور متصاعد از کوره باشد.
ماده5
مشاغل زیان اور :کار کارگرانی که مستقیما و مستمرا در امر تولید کارگاه های دباغی ; سالامبور سازی و روده پاک کنی اشتغال دارند و کار مستمر در گنداب روها – جمع آوری ; حمل و دفع زباله شهری
ماده6
مشاغل زیان اور :کار کارگرانی که مستمرا به امر جمع آوری و انتقال و انبار کردن کود ( نظافت مستمر طویله، اصطبل و سالن های پرورش طیور) در واحد های دامداری و طیور اشتغال دارند.
ماده7
مشاغل زیان اور :کار مستمر و مداوم در فضای باز و در ارتفاع بیش از 5 متر از سطح زمین بر روی دکل ها، اتاقک های متحرک ، داربست ها و اسکلت ها
ماده 8
مشاغل زیان اور :کار مداوم بر روی خطوط و پست های انتقال برق یا فشار 63 کیلو وات و بالاتر
ماده 9
مشاغل زیان اور :مشاغل شن پاشی ، پخت آیفالت دستی، قیر پاشی و مالج پاشی
ماده 10
مشاغل زیان اور :عملیات جوشکاری در داخل مخازن
ماده11
مشاغل زیان اور :کارهایی که استمرار آن ها موجبات ابتلا به بیماری حاصل از اشعه را فراهم آورد، نظیر کار با مواد رادیو اکتیو و قرار گرفتن در معرض پرتوهای یون ساز به تشخیص ذیصلاح و به استناد قانون حفاظت در برابر اشعه مصوب جلیه مورخ 1368/01/20 مجلس شورای اسلامی
ماده 12
کار در محل هایی با فشار محیط بیش از حد مجاز از قبیل غواصی
ماده 13
کار مستمر در محیط هایی که با وجود رعایت مقررات حفاظتی و ایمنی موجبات بیماری های گوشی و یا کری کارگر را فراهم سازد
ماده14
کار در امور سم پاشی باغات و اشجار و ضدعفونی اماکن و طویله ها و آشیانه های مرغداری در زمان سم پاشی
ماده15
کار کارگرانی که مستقیما در امر تولید و ترکیب سموم و حشره کش ها اشتغال دارند
ماده16
مشاغل زیان اور :کار با وسایل دارای ارتعاش در حدی که برای سلامتی کارگر زیان اور است
ماده 17
مشاغل زیان اور :مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار ، حد مجاز و استاندارد هر یک از مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی و فیزیکی که در این آیین نامه نام برده شده است را پس از تشکیل کمیته های تخصصی ، تعیین و جهت تصویب شورای عالی حفاظت فنی پیشنهاد می کند.ترکیب کمیته های تخصصی را شورای عالی حفاظت فنی تعیین خواهد نمود.
ماده18
به منظور حسن اجرای مقررات آیین نامه ، کمیته ای متشکل از اعضا زیر:
- مدیر کل تعاون ،کار و رفاه اجتماعی استان که ریاست کمیته را عهده دار خواهد بود.
- بازرس کار استان به انتخاب مدیر کل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان
- یک نفر نماینده سازمان تامین اجتماعی استان
- یک نفر پزشک یا کارشناس بهداشت حرفه ای با معرفی سازمان منطقه ای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استان
- یک نفر نماینده کارفرما به انتخاب و معرفی کانون اتحادیه های صنفی استان
- یک نفر نماینده کارگر به انتخاب و معرفی کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار استان یا کانون انجمن های کارگران استان
- یک نفر نماینده ادارات کل صنایع استان،صنایع سنگین استان، معادن و فلزات سنگین، کشاورزی استان،صنعت نفت استان،جهاد سازندگی استان، یکنفر از اساتید دانشگاه با معرفی دانشگاه استان،در هر استان و در محل اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با وظایف ذیل تشکیل گردد:
- تطبیق مشاغل سخت و زیان اور با مواد این آیین نامه و اعلام آن به مراجع ذی ربط
- بررسی مشاغلی که در این آیین نامه به عنوان کارهای سخت و زیان اور ذکر نگردیده است و از طرف کارگران و یا کارفرمایان و یا سایر مراجع ، سخت و زیان اوری آن تقاضا شده و اعلام نتیجه به شورای عالی حفاظت فنی
- بررسی مواردی که شغل یا مشاغل با اتخاذ تدابیر لازم ، حالت سختی و زیان اوری آن ها از بین رفته و در اعداد مشاغل عادی درآمده اند و اعلام آن به مراجع ذی ربط به منظور حذف مزایایی که به عنوان مزایای کار سخت و زیان اور پرداخت می گردد
- جلسات کمیته مذکور با حضور حداقل 7 نفر از اعضا رسمیت یافته و تصمیمات کمیته با اکثریت آرا حاضرین در جلسه معتبر خواهد بود.
- کمیته قبل از اتخاذ تصمیم موظف است نظریات کارشناسی را در خصو ارزیابی محیط کار از نظر حد مجاز عوامل فیزیکی ، شیمیایی و مکانیکی شرایط کار و وسایل استحفاظی جمعی و فردی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت و بهداشت کار و یا سایر مراجع مورد تایید وزارت تغاون کار و رفاه اجتماعی تحصیل نماید.
ماده19
کلیه کارفرمایان مکلف هستند قبل از ارجاع کارهای سخت و زیان اور به کارگران جدید الاستخدام و یا کارگرانی که جدیدا به این گونه کارها گماشته می شوند، ترتیب انجام معاینات پزشکی آن ها را از لحاظ قابلیت و استعداد جسمانی متناسب با نوع کارها بدهند.
ماده 20
مقررات این آیین نامه به استناد تبصره ماده52 قانون کار جمهوری اسلامی ایران بوده و ارتباطی به تصمیمات کمیته های موضوع قانون بازنشستگی پیش از موعد بیمه شدگان تامین اجتماعی موضوع مصوبات 28/02/1367 و 1370/06/24 مجلس محترم شورای اسلامی که مطابق با ضوابط و مقررات خاص خود و در ارتباط با شخص و شغل و زمان و موقعیت کار به مورد اجرا گذاشته شده است ندارد.
این آیین نامه مشتمل بر 20 ماده و 4 تبصره به استناد ماده 52 قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه نهایی مورخ 1370/03/27 شورای عالی کار تهیه و پس از بررسی مجدد و اصلاحاتی در چلسات متعدد شورای حفاظت فنی در چلسه 1371/08/12 تایید و در تاریخ 1371/09/29 به تصویب وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی و بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی رسید.