با توجه به حجم بالای پیچیدگی های تولید، به نظر می رسد در اختیار داشتن نرم افزار تولید که بتواند روند مدیریت تولید را تسهیل نماید ; از الزامات هر سازمانی می باشد ; اما سوال اصلی این است که یک نرم افزار مدیریت تولید خوب باید دارای چه ویژگی هایی باشد.
جهت پاسخ به این سوال باید موارد زیر را مورد بررسی قرارداد:
- موانع راه اندازی نرم افزار تولید
- نیاز سازمان ها در فرایند مدیریت تولید
- ویژگی نرم افزار خوب مدیریت تولید
موانع راه اندازی نرم افزار تولید:
پیچیدگی راه اندازی نرم افزار تولید به پارامتر های متنوعی مانند نوع تولید و میزان مکانیزه بودن تولید ، وضعیت اطلاعات مهندسی ، سطح همکاری پرسنل و سرپرستان تولید … وابسته می باشد که به تفضیل به شرح ذیل می توان آن را مورد بررسی قرارداد:
1- وضعیت اطلاعات مهندسی ساخت:
در اختیار داشتن اطلاعات بروز ، صحیح و کامل از اطلاعات مهندسی ساخت شامل BOM ها ; OPC ها ، مقادیر استاندارد ضایعت ، نفر ساعت و ماشین ساعت کارکرد ، ایستگاه های کاری ; مراکز هزینه ، تطابق اطلاعات با واقعیتی که در کف کارخانه در حال رخ دادن است ; به روز بودن اطلاعات ، کدینگ مناسب کالا ، وجود کد کالا برای تمام کالاها، تطبیق واحد سنجش با واقعیت ، وزن خالص و ناخالص و … .
این قسمت ، جزء زمان برترین مرحله استقرار می باشد ;چرا که باید تمام این اطلاعات که پیش از این به صورت پراکنده بوده ;در نرم افزار مدیریت تولید جمع آوری گردد; و ثبت و ضبط شود و نکته بسیار مهم این که عمدتاً تمام مدیران یا پرسنل شرکت ها تصور می کنند; که اطلاعاتشان به روز و دقیق می باشد; اما زمانی که وارد مرحله ثبت و ضبط این اطلاعات می شوند ; با چالش هایی نظیر موارد زیر روبه رو می شوند:
1-1 ) عدم وجود کد کالا:
از شایع ترین مشکلات; نبود کد کالای مورد نیاز می باشد ; دلیل این موضع ان است که عمده سازمان ها دارای نرم افزار انبار داری می باشند و انبار داران تنها کالاهایی که در انبارشان گردش پیدا می کند ; مانند مواد ، ملزومات، برخی از نیمه ساته ها ،محصولات و دارایی های ثابت را تعریف می کنند ; و برای کالاهایی که در خط تولید جریان دارد; هیچ گونه کدی تعریف نمی کنند و در زمان استقرار و راه اندازی نرم افزار های تولید باید تمام این کالاها شناسایی شود و با نام گذاری و کدینگ مناسب وارد نرم افزار شود.
1-2 ) عدم وجود اطلاعات دقیق و به روز از اطلاعات مهندسی ساخت:
در بسیاری از سازمان ها در زمان تولید یک محصول جدید تمام اطلاعات مهندسی آن نظیر BOM ; OPC مقدار ضایعات ، زمان سنجی تولید ، نفر ساعات و ماشین ساعت ، وزن خالص و ناخلص و بسیاری موارد دیگر به صورت دقیق آماده می شود; اما پس از آن که محصول تولید شد و در جریان تولید قرار گرفت ; تغییرات صورت گرفته در آرشیو اطلاعات مهندسی به روز نمی گردد و به عبارتی با مرور زمان فاصله صحت اطلاعات آرشیو شده ;با تغییرات زیاد می شود و اطلاعات به نوعی فاسد می گردد; و قابلیت اتکا خود را از دست می دهد.
در برخی از موارد سرپرستان تولید خود اقدام به تغییر در فرایند تولید یا بهینه سازی آن می کنند و واحد های مهندسی به دلیل عدم وجود هماهنگی لازم از آن تغییرات اطلاع پیدا نمیکنند و این تغییرات به مرور زمان گسترش پیدا می کند و باعث فساد اطلاعاتی می گردد.
تمام موارد نام برده باعث می شود که در زمان راه اندازی نرم افزار تولید زمان زیادی ، صرف به روز رسانی اطلاعات گردد ; که البته این مطلب خود به عنوان یک نکته مثبت نرم افزار مدیریت تولید می تواند تلقی گردد.
2- نوع تولید و وضعیت مکانیزه بودن تولید:
ماهیت تولید یک سازمان در راه اندازی نرم افزار تولید می تواند ;بسیار تاثیر گذار باشد ; در برخی از سازمان ها ماهیت تولید از یک مرکز هزینه به مرکز هزینه دیگر به طور کامل متفاوت می باشد ; برای مثال یک خط در سازمان عملیات ریخته گری انجام می دهد ; و خط دیگر در حال عملیات پرداخت و تراشکاری می باشد ; و دیگری عملیات مونتاژ و بسته بندی را انجام می دهد ; همان طور که از مثال پیداست چنین شرکت هایی در دل خود سه شرکت تولیدی با فرایند و پارامتر های تاثیر گذار کاملاً خاص خود را دارند.
این تنوع در تولید باعث ایجاد پارامتر های متنوع در ثبت اطلاعات میگردد ; و سازمان ها جهت تصمیم گیری و مدیریت تولید نیاز مند اطلاعات خاص هر خط تولید خود می باشند.
این پیچیدگی را می توان از منظر دیگری نیز مورد بررسی قرارداد ; برای مثال دو شرکت را فرض کنید که محصول کاملاً مشابه را تولید می کنند; با این حال این دو شرکت می توانند; از رویه و تکنولوژی کاملاً متفاوتی جهت تولید استفاده نمایند ; یکی از شرکت ها از خط تولید کاملاً مکانیزه استفاده نماید و بیشتر ماشین محور باشد ; و دیگری از خط تولید کاملاً سنتی و نفر محور استفاده نماید.
تمام این موارد در کنار هم باعث ایجاد چالش بزرگی برای نرم افزار تولید میگردد; که مهم ترین آن نیاز به پاسخ دادن نرم افزار مدیریت تولید به این سوالات می باشد:
- در صورتی که نرم افزاری در شرکتی پیاده سازی شده باشد; آیا می تواند برای شرکت های مشابه دیگری هم کارآمد باشد؟
- نرم افزار مدیریت تولید چگونه میخواهد نیاز شرکت ها با خطوط تولید متنوع را پوشش دهد؟
در سر فصل ویژگی یک نرم افزار خوب مدیریت تولید ; در ادامه همین مقاله پاسخ این سوالات داده خواهد شد.
3- همراهی سرپرستان تولید ، واحد های مهندسی ساخت ، برنامه ریزی تولید در استقرار نرم افزار:
استقرار و راه اندازی یک نرم افزار مدیریت تولید جنبه فرهنگی بسیار قویی دارد ; به نحوی که پیش از آن که بخواهیم نرم افزار تولید را در سازمان راه اندازی نماییم ; باید فرهنگ استفاده از چنین نرم افزار هایی را در سازمان جاری شود ; اهمیت این موضوع را می توان در مسائل زیر جستجو نمود.
تا قبل از راه اندازی یک نرم افزار مدیریت تولید یکپارچه ; عمده شرکت ها نیاز اطلاعاتی خود را از طریق ثبت اطلاعات در فرم های کاغذی یا از طریق نرم افزار های متفرقه که توسط محصولات Office تهیه شده است برطرف می نمودند; این نرم افزار ها به صورت جزیره ای درحال فعالیت بوده و ارتباطی با اطلاعات سایر واحد ها ندارند ; در نتیجه صحت اطلاعات ورودی توسط کاربران توسط کاربران واحد های دیگر در لحظه مورد بررسی قرار نمی گیرد ;
برای مثال فرض کنید:
واحد مهندسی درخت محصولی را تعریف نموده و Bom را ایجاد کرده; و در فایل مربوط به خود آن را ذخیره کرده حال سرپرست تولید یکی از خطوط ، جهت تولید آن محصول اقدام به دریافت مواد از انبار میکند ; و در صورت نبود سیستم یکپارچه نیاز مواد خود را در برگه کاغذی تحویل واحد انبار می دهد در همین سناریو چالش های زیر ایجاد می شود:
درصورتی که BOM محصول دچار اشتباه باشد و سرپرست خط متوجه آن شود ممکن است به واحد مهندسی اطلاع داده نشود; یا دیر اطلاع رسانی شود.این اشتباهات می تواند شامل عواملی چون ضریب مصرف ; نوع مواد مصرفی یا حتی اشتباه تاپی در نام مواد باشد.
- در صورتی که واحد مهندسی اجازه لفظی یا کتبی استفاده از کالا یا مواد جایگزین در صورت نبود مواد اصلی را صادر نموده باشد; و سرپرست تولید مواد جایگزین را جهت شارژ خط تولید درخواست داده باشد و واحد مهندسی این اطلاعات را در فایل خود وارد نکرده باشد.
- در صورتی که در زمان تولید توسط سرپرست خط بهینه سازی شده باشد ; یا حتی بدون اطلاع واحد مهندسی فرایند تولید اصلاح شده باشد ; و این تغییرات که منجر به تغییر زمان بندی تولید شده به اطلاع واحد مهندسی نرسیده باشد.
- سرپرست تولید به صلاح دید خود از ماده جایگزین دیگری استفاده کرده باشد .
- میزان درخواست شارژ خط بابت کالا یا موادی بیش از حد مجاز توسط سرپرست صورت گرفته باشد.
- عدم درخواست مقدار کالا با توجه به بچ قابل ارسال توسط انبار دار
و بسیاری موارد دیگر که اگر بخواهیم به تفضیل در مورد آن صحبت کنیم نیاز به یک مقاله جداگانه می باشد.
این مثال قسمت کوچکی از آزادی عمل بیش از حد واحد های مرتبط با تولید در نبود; یک سیستم منسجم و یکپارچه را نشان می دهد; آزادی عملی که مطمئناً خسارت آن را باید سازمان پرداخت نماید. خسارت نبود اطلاعات بروز ، خسارت عدم هماهنگی بین واحد ها ، خسارت عدم امکان ریشه یابی مشکلات و یا سوء تفاهم های ایجاد شده در سطح سازمان ، عدم مسئولیت پذیری افراد دخیل در فرایند تولید بابت مشکلات و اشتباهات ایجاد شده; و در زبان عامیانه انداختن تقصرات و مشکلات به گردن واحد های دیگر و پاس کاری شدن توپ مشکلات بین نفرات و واحد ها و تبدیل شدن این توپ به یک گوی بزرگ می تواند سازمان را ببلعد.
موضوع مطرح شد شاید به نظر خیلی تاریک و بدبینانه به نظر آید; اما واقعیتی است در سازمان ها که چون به مرور زمان ایجاد شده; در ذهن ، رفتار و نگرش افراد ریشه دوانده و به نوعی تبدیل به یک فرهنگ شده ; و این فرهنگ یکی از موانع اصلی در راه اندازی نرم افزار مدیریت تولید می باشد.
افراد تمایلی به از دست دادن آزادی عمل های ایجاد شده بنا بر دلایل منطقی و غیر منطقی ندارند; عمدتاً در شرکت ها یکپارچگی در واحد های مالی ، انبار ، بازرگانی و اداری به واسطه استفاده از نرم افزار های یکپارچه ایجاد شده ; و این واحد ها به دید نسبی درست نسبت به آزادی عمل بدون خطشه دار شدن منافع سازمان دست پیدا کرده اند; که بدیهی است در فرایند استقرار نرم افزار مدیریت تولید باید چنین دیدگاهی برای واحد های مرتبط ایجاد شود; و توازنی در آزادی عمل جاری و آزدی عمل ایده آل ایجاد گردد.
نیاز سازمان ها در فرایند مدیریت تولید
معمولاً نیاز شرکت ها در فرایند مدیریت تولید بازه ای گسترده شامل موارد زیر را در بر می گیرد:
- برنامه ریزی دقیق و قابل اتکا تولید
- مدیریت تامین مواد
- مدیریت توقفات
- مدیریت میزان دقیق تولید
- میزان کارکرد دستگاه ها
- مقدار ضایعات
- دلیل ایجاد ضایعات
- مقدار کالای نا منطبق
- مقدار دوباره کاری ها
- در اختیار داشتن شاخص های کلیدی تولید مانند OEE ، Performance ، Quality
- دلیل خرابی دستگاه
- دستگاه های دارای بیشترین خرابی
- درصد پیش رفت برنامه
- آرشیو اطلاعات مهندسی
- و …
ویژگی نرم افزار خوب مدیریت تولید:
یک نرم افزار مدیریت تولید خوب باید دارای امکانات زیر باشد:
1- داشتن امکانی جهت ورود اطلاعات درختواره محصول و روش ساخت آن که باید بتواند موارد زیر را تحت پوشش قراردهد:
- امکان تعریف درختواره محصول BOM
- امکان تخصیص OPC
- امکان تعریف ضایعات و درصد مجاز ضایعات
- تعیین وزن خالص و ناخالص
- ماشین ساعت و نفر ساعت استاندارد
- ملزومات مصرفی در حین تولید
- دستگاه های مرتبط جهت تولید
- قالب یا قالب های مورد نیاز جهت تولید
- فرایند های مورد استفاده در حین تولید
- تخصیص نقشه ها و مستندات مرتبط
2- داشتن امکانی جهت ثبت دستور تولید بر مبنای ظرفیت دستگاه یا ایستگاه ; نرم افزار مدیریت تولید باید دارای امکانی باشد; تا کاربران واحد برنامه ریزی تولید بتوانند به کمک آن دستورات تولید خود را بر مبنای ظرفیت موجود در خط تولید صادر نمایند (جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله برنامه ریزی بر مبنای ظرفیت مراجعه نمایید).
3- در اختیار داشتن امکانی جهت صدور برنامه تولید بر اساس درخواست های فروش ، قرارداد های فروش ، قرارداد های پیمانکاری و برنامه های بلند مدت تولید
4- در اختیار داشتن امکانی جهت ثبت عملکرد تولید به تفکیک اطلاعات زیر:
- مقدار تولید
- مدت زمان تولید
- میزان ضایعات ایجاد شده در حین تولید
- اعلام توقفات ایجاد شده
- تعیین زمان توقفات ایجاد شده
- تعیین دلیل توقفات ایجاد شده
- نفرات دخیل در تولید
- دستگاه دخیل در تولید
- قالبی که محصول با آن تولید شده
- تعداد ضرب قالب
- مدت زمان کارکرد دستگاه
- مدت زمان کارکرد نفرات
- مقدار دوباره کاری های صورت گرفته
- و …
5- انعطاف نرم افزار جهت شخص سازی :قابل به ذکر است بسیاری از نرم افزار های موجود در بازار به صورت استاتیک تهیه شده و کاربران و سازمان ها امکان اعمال تغییرات در آن را ندارند با توجه به موارد ذکر شده در بخش موانع راه اندازی سیستم تولید انعطاف پذیری نرم افزار های مدیریت تولید امری بسیار ضروری و حیاتی است. به نحوی که اگر نرم انفزار امکان شخصی سازی نداشته باشد عملاً بخش عمده ای از نیاز های مدیران را مطمئناً نمی تواند تامین کند. بنابراین در زمان تهیه نرم افزار توجه به این نکته بسیار ضروری است.
6- وجود یکپارچگی مناسب با نرم افزار فروش ، تامین مواد ، انبار و پیمانکاری
7- در اختیار داشتن ابزاری مناسب جهت پوشش امور پیمانکاران و امکان ارائه گزارشات زیر:
- مقدار مواد ارسالی به پیمانکاران
- مقدار محصول دریافتی از پیمانکاران
- تاخیر زمانی در ارسال محصول
- میزان ضایعات
- سنجش کیفیت محصول دریافتی از پیمانکار
- سنجش میزان محصول قابل تولید بر اساس مقدار مواد ارسالی
- و…
تمام موارد مذکور در کنار هم می تواند نماینگر یک نرم افزار مدیریت تولید خوب باشد که مدیران می توانند از آن به عنوان یک ابزار قابل اعتماد در راستای مدیریت تولید سازمان خود استفاده نمایند.
نرم افزار تولید
شرکت آوید سامانه رایمون، ارایه دهنده نرم افزارهای مالی; نرم افزارهای لجستیک; نرم افزار تولید و نرم افزارهای ERP ، مدیریت ضایعات
(کنترل تولید: شاخص OEE ، مدیریت تولید ، Quality ، Availability ، Performance ،شاخص عملکرد تولید ، نرم افزار تولید ، ضایعات)
(نرم افزار مدیریت تولید | نرم افزار کنترل تولید | کنترل تولید | سرپرستان تولید | سرپرست تولید | ضایعات | مدیریت ضایعات |میزان ضایعات )