بهای مستقیم و بهای غیر مستقیم
در این مقاله در مورد بهای مستقیم و بهای غیر مستقیم صحبت میکنیم.همانطور که قبلا در مقاله طبقه بندی بها در بهای تمام شده رایمون گفتیم، بها بر هفت مبنا طبقه‌بندی میشود. مبنای اول طبقه‌بندی بها براساس قابلیت رهگیری است. این مبنا خود از نظر ارتباط با موضوع بهایابی به دو دسته‌ی زیر تقسیم میشود:
- بهای‌مستقیم
- بهای‌غیر مستقیم
در ادامه به تعریف هرکدام میپردازیم.
بهای‌مستقیم
بهایی که به راحتی و با کمترین هزینه بتوان آن را با موضوع بهایابی پیدا کرد بهای مستقیم گفته میشود.
ساده بگوییم، بهایی که در رهگیری آن به موضوع بهایابی منافع بیشتری نسبت به مخارج داشته باشد بهای مستقیم است.
به مشخص کردن بهای مستقیم موضوع بهایابی اصطلاحا رهگیری بها (پیدا کردن بها) گفته میشود. به طور مثال برای یک محصول مثل میز یا صندلی بهای مستقیم شامل موارد زیر است:
- چوب
- رزین
- دستمزد کارگران کارگاه
- هزینه ابزارآلات و …
در تولید میز و صندلی از میخ و موارد این چنین هم استفاده میشود ولی هزینه آن جداگانه محاسبه نمی‌شود. چرا؟ به این دلیل که هزینه‌ی میخ در مقایسه با محصول نهایی بهای کمی دارد. همچنین رهگیری آن نیز فقط هزینه بیشتری به همراه دارد.
بهای‌غیرمستقیم
بهای غیرمستقیم بهایی است که به آسانی و با متحمل شدن هر مقدار هزینه پیدا نمی‌شود مگر با تسهیم بها.
اصطلاحا به نسبت دادن یک بها به موضوع بهایابی تسهیم بها گفته میشود که به عبارتی تنها راه پیدا کردن بهای غیرمستقیم، تسهیم بها (تخصیص بها) به موضوع بهایابی است.
در مثال قبل چون میخ در کارگاه به طور معمول برای تولید محصولات مختلف مورد استفاده قرا می‌گیرد بهای غیرمستقیم است. چون بهای میخ به چندین موضوع بهایابی متحمل میشود و نمی‌توانیم به طور دقیق بهای آنرا رهگیری کنیم بهای میخ از نوع غیرمستقیم طبقه بندی میشود.
تفاوت رهگیری بها و تسهیم بها
در مشخص کردن بهای‌مستقیم یا غیرمستقیم یک موضوع بهایابی، نتایج بدست آمده از رهگیری در مقایسه با تسهیم بها دقیق‌تر و مطمئن‌تر است ولی هزینه‌ی استفاده از روش رهگیری نسبت به تسهیم بها بیشتر می‌باشد.
اگر در روش رهگیری هزینه از منافع بیشتر باشد از روش تسهیم بها استفاده میکنیم و برعکس، اگر هزینه از منافع کمتر بود از رهگیری بها استفاده میکنیم.
مستقیم یا غیرمستقیم بودن یک قلم در موضوع بهایابی مطلق نیست، یعنی مثلا قلمی که در یک موضوع بهایابی مستقیم طبقه بندی میشود می‌تواند برای موضوع بهایابی دیگری غیرمستقیم باشد.
به عبارت دیگر طبقه بندی اقلام از منظر مستقیم یا غیرمستقیم بهای آنها بستگی به موضوع بهایابی دارد.
مثلا در یک کارگاه برای تولید هر محصول یک سرپرست تولید وجود دارد. با در نظر گرفتن این مورد:
حقوق سرپرست کارگران برای تولید یک محصول مثلا میز از نوع بهای‌مستقیم است ولی با در نظر گرفتن محصولات مخلتف تعداد سرپرست‌ها افزایش پیدا می‌کند و با این شرایط حقوق سرپرست از نوع بهای غیرمستقیم طبقه بندی میشود.
نکته1: اگر موضوع بهایابی محدود شود از کل موضوع بهایابی میزان سهم بهای مستقیم کاهش و بهای غیرمستقیم افزایش پیدا می‌کند.
نکته2: اگر موضوع بهایابی درباره محصولات باشد، اقلام بهای مستقیم شامل مواد و دستمزد میشود و اقلام مربوط به بهای غیرمستقیم سربار ساخت محسوب می‌شوند.
یک منبع خوب برای مطالعه بیشتر!
شرکت آوید سامانه رایمون تولید کننده نرم افزارهای مالی; لجستیک ; تولید و ERP